Aktualności Oddziału

Aktualności Oddziału

Wystawianie zwolnienia lekarskiego na czas leczenia uzdrowiskowego

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (dalej: rozporządzenie o orzekaniu) zostało wydane na podstawie delegacji art. 59a ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzysta (dalej: ustawa zasiłkowa) zamieszczonego w rozdziale 10 zatytułowanym „Dokumentowanie prawa do zasiłków i kontrola orzekania o czasowej niezdolności do pracy”.

Przedmiotowe rozporządzenie określa m.in. tryb i sposób orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczenia lekarskiego dokumentującego tę niezdolność. Zaświadczenie lekarskie jest wystawiane zgodnie ze wzorem ustalonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zawiera między innymi dane ubezpieczonego (osoby podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu), płatnika składek oraz okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy, w tym okres pobytu w szpitalu (art. 55 ust. 1 i 3 ustawy zasiłkowej). Jest ono wystawiane na okres, w którym ubezpieczony ze względu na jego stan zdrowia lub stan zdrowia członka rodziny powinien powstrzymać się od pracy (§ 8 rozporządzenia o orzekaniu). Przy orzekaniu lekarz bierze pod uwagę wszystkie okoliczności istotne dla oceny stanu zdrowia i upośledzenia funkcji organizmu powodujące czasową niezdolność do pracy ubezpieczonego, ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju i warunków pracy (§ 3 rozporządzenia o orzekaniu). Jak podkreśla się w orzecznictwie sądowym oraz doktrynie, o niezdolności do pracy decyduje między innymi określony stan chorobowy, stopień jego nasilenia, charakter wykonywanej pracy, przy czym nie zawsze choroba (oraz nie każda choroba) skutkuje niezdolnością do pracy. Zaświadczenie lekarskie to opinia fachowa o stanie zdrowia ubezpieczonego dokonana pod kątem wpływu stanu zdrowia na możliwość świadczenia umówionej pracy.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej, zaświadczenie lekarskie stanowi dowód stwierdzający czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, jako przesłanki niezbędnej przy ustalaniu prawa m.in. do zasiłku chorobowego i jego wysokości. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuję się niemożność wykonywania pracy:
1) w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
2) z powodu przebywania w:
a) stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
b) szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą
w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
3) wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów.

Jak wynika z przytoczonych powyżej regulacji prawnych, zaświadczenie lekarskie jest wystawiane na potrzeby udokumentowania czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą lub innymi zdarzeniami zrównanymi z niezdolnością do pracy dla celów nabycia prawa do świadczeń ubezpieczenia chorobowego przez osoby podlegające temu ubezpieczeniu. Inną sytuacją wystawiania zaświadczeń lekarskich, o których mowa w art. 55 ust. 1 ustawy zasiłkowej jest udokumentowanie usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracownika spowodowanej niezdolnością do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, w którym pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Powołane powyżej regulacje prawne nie przewidują możliwości wystawiania zaświadczenia lekarskiego na czas pobytu w sanatorium w celu podjęcia leczenia uzdrowiskowego, które zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1056 ze zm.) jest integralną częścią systemu ochrony zdrowia, a nie systemu ubezpieczeń społecznych. Ponadto treść § 10 rozporządzenia o orzekaniu przytoczona w piśmie NFZ nie może być analizowana w oderwaniu od zapisu art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej, który wskazuje, że na równi z niezdolnością do pracy traktowany jest pobyt w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych. Przepis art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej dookreśla placówki, w których pobyt traktowany byłby na równi z niezdolnością do pracy i nie wymienia pośród nich placówek lecznictwa uzdrowiskowego.

W konsekwencji w obowiązującym stanie prawnym, w opinii ZUS, brak jest uzasadnienia do wystawiania świadczeniobiorcy korzystającemu ze świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego w każdym przypadku zaświadczeń lekarskich o niezdolności do pracy na czas związany z pobytem w sanatorium, jeśli nie została u niego stwierdzona niezdolność do pracy spowodowana chorobą. Należy zauważyć, że uzyskanie zaświadczenia lekarskiego o niezdolności do pracy uprawnia ubezpieczonego do ubiegania się o świadczenia ubezpieczenia chorobowego finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rekompensujące czasową niemożność zarobkowania i w tym celu jest wystawiane. Zaświadczenie to nie może być traktowane jako forma usprawiedliwiania nieobecności pracownika w pracy, który wprawdzie z powodu niedoborów zdrowotnych korzysta z lecznictwa uzdrowiskowego, lecz niedobory te nie w każdym przypadku muszą skutkować niezdolnością do pracy – na co wskazywałby przytoczony w piśmie fakt korzystania z urlopu wypoczynkowego.

Dodatkowo należy podkreślić, ze aspekt niezdolności do pracy lub zagrożenia niezdolnością do pracy nie jest przesłanką skierowania na leczenie uzdrowiskowe przez lekarza systemu opieki zdrowotnej (a następnie lekarza oddziału NFZ zatwierdzającego skierowanie), tak jak to ma miejsce np. przy sporządzaniu wniosku przez lekarza systemu opieki zdrowotnej o skierowanie na rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej ZUS. Zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu kierowania i kwalifikowania pacjentów do zakładów lecznictwa uzdrowiskowego (Dz. U. z 2012 r. poz. l4), przy ocenie przesłanek medycznych skierowania na leczenie uzdrowiskowe lekarz uwzględnia:
• stan zdrowia pacjenta;
• możliwość leczenia uzdrowiskowego przy wykorzystaniu właściwości naturalnych surowców leczniczych;
• przebieg choroby będącej wskazaniem do leczenia uzdrowiskowego lub rehabilitacji
uzdrowiskowej, w ramach kierunków leczniczych uzdrowisk;
• efekty przebytego w przeszłości leczenia uzdrowiskowego lub rehabilitacji uzdrowiskowej, jeżeli pacjent korzystał z tej formy leczenia lub rehabilitacji;
• zdolność pacjenta do samoobsługi i samodzielnego poruszania się lub zdolność do samoobsługi i samodzielnego poruszania się na wózku inwalidzkim.
Analogicznie należy odnieść się do przedstawionej w piśmie sytuacji opiekunów sprawujących opiekę nad małoletnimi świadczeniobiorcami korzystającymi z leczenia uzdrowiskowego. Zaświadczenie lekarskie może zostać wystawione z powodu konieczności osobistego sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad chorym członkiem rodziny. Odbywa się to po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia chorego członka rodziny.
Zaświadczenie takie może zostać wystawione również z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny przebywającym w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Podstawą wystawienia zaświadczenia lekarskiego nie jest jednak fakt przebywania członka rodziny w placówce leczniczej, lecz wyłącznie stwierdzenie konieczności sprawowania nad nim osobistej opieki z uwagi na jego stan chorobowy.